De Meerjarenagenda noemt de grote veranderingen die voor onze sector op komst zijn. Uiteraard met stip op 1: het nieuwe pensioenstelsel. Ook noemt de agenda de thema’s die aanhakend op de stelselvernieuwingen van belang zijn: nieuwe pensioenwetgeving, persoonlijkere en flexibelere dienstverlening, versnelde digitalisering, een bredere maatschappelijke rol voor pensioenfondsen, verdere marktverschuivingen en toenemende Europese invloeden. Deze thema’s blijven actueel en relevant, zoals u verderop in deze update zult zien. Tegelijkertijd zijn er nieuwe ontwikkelingen die onze aandacht vragen. Alle relevante ontwikkelingen volgen we op de voet, agenderen we in de vereniging en de aandachtspunten pakken we samen met u op in diverse projecten. Zo kunnen we als pensioensector ook in deze zeer uitdagende tijden doelgericht blijven werken aan een waardevol pensioen voor miljoenen Nederlanders. Op een aantal nieuwe ontwikkelingen en hun mogelijke impact gaan we hier nader in: Inflatie De snel stijgende inflatie laat niemand onberoerd. Veel huishoudens merken het sinds het voorjaar van 2022 flink in de portemonnee. De hoge prijzen van energie, voedsel en allerhande producten raken flink aan de koopkracht van zowel deelnemers die pensioen opbouwen als gepensioneerden. De inflatie kan nog lange tijd aanhouden. Economen voorzien dat de koopkrachtdaling en stijgende rente een stevige impact gaan hebben op economieën wereldwijd. Ook als pensioensector merken we dat andere tijden zijn aangebroken. Door de stijgende rente staan de dekkingsgraden van de meeste fondsen er een stuk beter voor dan tijdens en zelfs vóór de coronapandemie. Daar komt bij dat met de versoepeling van de regels in juli 2022, veel gepensioneerden zien dat indexering na lange tijd weer mogelijk is. Dat is goed nieuws! Voor de meeste van hen zal dat de eerste keer zijn sinds de kredietcrisis van 2008. De verhoging is zeer welkom nu het dagelijks leven een stuk duurder is geworden. Pensioen is immers bedoeld om inkomen na pensionering te hebben dat vergelijkbaar is met de periode daarvoor, dus er is ons als sector veel aan gelegen om dat te realiseren. Tegelijkertijd is er ook zorg in onze sector over hoe de inflatieontwikkelingen in 2023 verder gaan uitpakken en of indexatie ook dan mogelijk gaat zijn. Door de extreem hoge prijzen zien we bedrijven in productie stilvallen of zelfs omvallen. De verwachting is dat het aantal faillissementen in diverse sectoren zal stijgen naar het niveau van 2019. Dat kan gevolgen hebben voor het innen van pensioenpremies. In extreme inflatiegevallen zal indexatie niet kunnen volgen zonder dat het gevolgen heeft voor de evenwichtige verdeling over werkenden en gepensioneerden. Dat terwijl de verwachtingen bij gepensioneerden zullen zijn dat zij bij goede dekkingsgraden gecompenseerd kunnen worden voor alle prijsstijgingen. We hebben uiteraard geen glazen bol en als pensioenfonds zet u zich altijd in om voor deelnemers en gepensioneerden het maximale te kunnen doen. Juist in deze onzekere tijden betekent het dat aan de voorkant een goed verwachtingsmanagement naar deelnemers en gepensioneerden van belang is. Uit de stresstest van DNB blijkt dat pensioenfondsen ook in het geval van een flinke recessie de pensioenen kunnen blijven betalen. Dat is een geruststelling, maar neemt niet weg dat we de vragen en zorgen van deelnemers, werkgevers en gepensioneerden zo goed mogelijk willen beantwoorden. Kortom, wij roepen alle fondsen op om de komende tijd extra aandacht te geven aan de communicatie hierover met uw deelnemers, werkgevers en gepensioneerden. Energiecrisis en maatschappelijk verantwoord beleggen Door de Russische oorlog in Oekraïne en geopolitieke spanningen, zien we (extreem) hoge energieprijzen voor huishoudens en bedrijven en is energiezekerheid geen gegeven meer. Eerdere maatschappelijke besluiten zoals het uitfaseren van kernenergie en fossiel zijn daarmee in een ander daglicht komen te staan. Dat geldt evenzeer voor het investeren in wapens. Onze sector wordt door de minister van Defensie gevraagd om ethische bezwaren te laten varen. Zo heeft een oorlog en energiecrisis ook impact op de duurzaamheidsagenda die we voeren. Het maakt de beleggingsafwegingen die u maakt in het belang van uw deelnemers niet gemakkelijker. Toch blijft voor onze sector als lange termijnbelegger een goed onderbouwd beleggingsbeleid leidend. Immers, niet alleen de crises van vandaag, maar een goede investering voor de toekomst van deelnemers is waar we als sector op sturen. De beweging van fossiel naar duurzaam is ingezet en energiebesparing is nu en zeker ook straks nodig. Ons commitment aan het klimaatakkoord en het implementeren van OESO-richtlijnen blijft ons uitgangspunt. Het is belangrijk dat ook actief te blijven uitdragen. De maatschappelijke belangstelling voor het investeringsbeleid van de pensioensector neemt verder toe. Het biedt kansen om te laten zien hoe we als sector maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen en ons steentje bijdragen aan een leefbare wereld. Dat draagt ook bij aan een groter vertrouwen in de pensioensector. Wij roepen u dan ook op om uw afwegingen te blijven delen, met elkaar en vooral ook met uw deelnemers. Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt is in de afgelopen decennia flink veranderd en aan hervorming toe: nieuw manieren van werken, technologisering, een groot aantal zelfstandigen, hybride werkvormen, maar ook te korten aan specifieke arbeidskrachten. Die veranderingen zijn inmiddels goed merkbaar. Zo is het ook voor onze sector in de huidige krappe arbeidsmarkt van belang om in de komende jaren over bekwame mensen te kunnen beschikken die de transitie naar de DC-omgeving in goede banen helpen leiden. We zien ook dat nieuwe manieren van werken lastiger te vatten zijn in de huidige werkingssferen. Met werkenden die hun (soms uiteenlopende) diensten aanbieden via platforms en activiteiten die niet altijd binnen de sectorale kaders passen, ontstaat ook een aandachtspunt voor de werkingssferen van de verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfondsen. De door sociale partners aangekondigde actualisatie komt daarmee op een goed moment. Recent onderzoek van DNB laat zien dat veruit de meeste zelfstandigen onvoldoende pensioen opbouwen, weinig gebruik maken van de derde pijler en over onvoldoende vervangend vermogen beschikken. Daarmee is ook het maatschappelijk vraagstuk van pensioen voor alle werkenden urgenter geworden. De mogelijkheden in de derde pijler worden weliswaar verruimd, maar bij het Pensioenakkoord van 2019 is door sociale partners afgesproken om ook met een pensioenaanbod voor zelfstandigen in de tweede pijler te komen. Er zijn (en worden) diverse voorstellen gedaan door politici en sociale partners die in 2023 verder aan de orde zullen komen. Het kabinet heeft recent zijn plannen aangekondigd voor hervorming van de arbeidsmarkt. De plannen volgen de conclusie van de Commissie regulering van werk (Commissie Borstlap) van 2020 dat een toekomstbestendige arbeidsmarkt nodig is in het belang van alle werkenden. Het kabinet heeft daarbij veel aandacht voor de aanpak van schijnzelfstandigheid en vermoedt dat een aanzienlijk deel van de zelfstandigen eigenlijk een arbeidsrelatie onderhoudt. Het kabinet wil dan ook vanaf 2025 het moratorium op handhaving van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) opheffen. De aandacht voor schijnzelfstandigheid sluit aan bij Europese wetgevingsplannen om de arbeidsvoorwaarden bij platformwerk te verbeteren. Aangezien we als pensioensector ook handhaven op schijnzelfstandigheid ten behoeve van de aansluiting op een pensioenregeling, is het van belang dat nieuwe maatregelen in zowel Europa als Nederland ook voor onze sector passend zijn. Wij volgen de ontwikkelingen dan ook op de voet en zullen u regelmatig informeren over impact en uitvoerbaarheid. Wij benutten bij alle arbeidsmarktontwikkelingen als toetssteen ook steeds de ervaringen en behoeften uit de praktijk en roepen u op om uw zienswijzen met ons te (blijven) delen. Nieuw pensioenstelsel Een prominente ontwikkeling binnen onze eigen sector blijft natuurlijk de stelselvernieuwing. Die neemt in de Meerjarenagenda daardoor een belangrijke plek in. We werken aan verbeteringen voor miljoenen Nederlanders, een broodnodige opgave. Met deze vernieuwing zorgen we er immers voor dat huidige en toekomstige generaties kunnen blijven rekenen op een goed pensioen. De Wet toekomst pensioenen is inmiddels met een half jaar uitgesteld en treedt op 1 juli 2023 in werking. Maar onze oproep aan u blijft om in de tussentijd met volle vaart door te gaan met de voorbereidingen. Tijdens deze verbouwing blijft de spreekwoordelijke winkel open. Dat vereist van al onze leden een goede organisatie, afspraken en uitvoering. Ook met de vele ketenpartners die erbij betrokken zijn. De veranderingen moeten nieuw perspectief bieden aan deelnemers en gepensioneerden. Het is een belangrijk onderdeel van hun financiële toekomst. Het zou mooi zijn als we deelnemers gaandeweg meer betrokken krijgen bij hun pensioenopbouw. Zeker nu dat een meer individuele invulling krijgt. De transitie biedt dan ook bij uitstek gelegenheid om in te zetten op communicatie en activatie. Het meenemen van deelnemers en gepensioneerden op weg naar die DC-omgeving is van belang voor draagvlak en vertrouwen. Dat zien wij ook als een opdracht voor de Pensioenfederatie om daar samen met u vorm aan te geven. Laten we daarom als sector ook het komend jaar weer gezamenlijk optrekken zodat deelnemers en gepensioneerden de vernieuwingen met het volste vertrouwen tegemoet kunnen zien.