Versterken pensioenstelsel
Nu de Wet toekomst pensioenen sinds 1 juli 2023 van kracht is, zijn we als sector volop bezig met de implementatie. De stip aan de horizon voor de overstap ligt tussen 2025 en 2027. Dat is een spannende periode voor de hele sector. Bovendien loopt tijdens deze transitie de pensioenuitvoering, inclusief dienstverlening, van de huidige pensioenregeling gewoon door. Dat betekent dat we veel werk moeten verzetten om zowel de huidige uitvoering als de overstap zo soepel mogelijk te laten verlopen voor deelnemers.
Implementatie van de Wet toekomst pensioenen Een zorgvuldige implementatie staat voorop. Hiervoor is het essentieel dat onduidelijkheden in de wet- en regelgeving snel worden opgelost. De Pensioenfederatie inventariseert mogelijke onduidelijkheden en inconsistenties in de wet. Ook hebben wij aandacht voor de (verplichte) transitiecommunicatie en stellen we de nieuwe UPO- modellen met de benodigde aanpassingen zo snel mogelijk in 2024 beschikbaar. Uiteraard is er aandacht voor beheersbare implementatiekosten. We organiseren diverse masterclasses, webinars en ledenbijeenkomsten en bieden handreikingen via inspiratie- en servicedocumenten.
In het kader van de Wet toekomst pensioenen start op 1 januari 2024 de nieuw opgerichte Geschillen Instantie Pensioenfondsen (GIP). Alle pensioenfondsen moet zich aansluiten, zodat bij een geschil het belang van een individuele deelnemer op onafhankelijke en onpartijdige wijze wordt behartigd. Het interne klachtenproces van alle pensioenfondsen moet hierop aansluiten. We ondersteunen pensioenfondsen bij een soepele overgang van de klachtenprocedure naar GIP.
Tijdens de implementatieperiode is er intensieve monitoring en toezicht. AFM houdt toezicht op naleving van bestaande en nieuwe communicatienormen en DNB op een beheerste en evenwichtige transitie. Dat is belangrijk voor een zorgvuldige overgang. Tegelijkertijd zien we wel dat de toezichtskosten de komende jaren fors toenemen. Een stijgende lijn waarvan ook vóór de Wet toekomst pensioenen al sprake was. Voor de betaalbaarheid van het toezicht dringt de Pensioenfederatie daarom aan op een overheidsbijdrage. Om de voortgang van de transitie te bewaken, stelt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een regeringscommissaris aan. En een transitiecommissie is aan de slag gegaan om vakbonden en werkgevers te ondersteunen bij gesprekken over de nieuwe pensioenregelingen. De Pensioenfederatie houdt de komende periode bij pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties actief de vinger aan de pols. We inventariseren aandachtspunten en nemen initiatief voor gezamenlijke oplossingen. AFM en DNB hebben het Platform Pensioentransitie in het leven geroepen om sectorbrede aandachtspunten en dilemma’s te bespreken. De Pensioenfederatie neemt daaraan deel.
Tot slot zijn we nog steeds in afwachting van de behandeling van de wetsvoorstellen keuzemogelijkheden bij nabestaandenpensioen (NP) en de Wet pensioenverdeling bij scheiding (Wps). We zullen onze aandacht vooral richten op de uitvoerbaarheid van deze wetgeving en het onderling delen van kennis.
De inwerkingtreding van het Bedrag Ineens is meerdere keren uitgesteld. De minister gaf als laatste aan dat Bedrag Ineens niet eerder dan 1 januari 2025 in werking treedt. Pensioencommunicatie in het nieuwe stelsel In 2022 zijn we gestart met 8 communicatiethema’s vanuit (de implementatie van) de Wet toekomst pensioenen. We ontwikkelen nieuwe of aangepaste handreikingen en delen goede voorbeelden voor communicatie en resultaten van onderzoek. In 2024 gaan we hiermee door, samen met communicatiespecialisten uit de sector. We focussen op (verplichte) transitiecommunicatie, het behouden van vertrouwen van het brede publiek bij de transitie en communicatie na de transitie. Bij elk onderwerp krijgt ook het activeren van deelnemers aandacht. Daarnaast richten we ons nadrukkelijk op eenvoudige en begrijpelijke taal en op het voorkomen van een teveel aan informatie. Zodat we deelnemers zo goed mogelijk kunnen meenemen in de veranderingen. In 2024 introduceren we een (twee)maandelijks laagdrempelig online spreekuur voor communicatiespecialisten in de sector. Publiekscampagnes Op weg naar het nieuwe pensioenstelsel communiceren we over de veranderingen en proberen we misverstanden over pensioen zoveel mogelijk weg te nemen. Daarvoor lopen verschillende campagnes. Vanuit de overheid is de campagne ‘Pensioenduidelijkheid.nl’ gestart. De Pensioenfederatie is daarbij betrokken. Daarnaast hebben we een aantal eigen doelgroepcampagnes. Met de campagne pensioenfondsen van Nederland vragen we ook in 2024 via sociale media aandacht voor pensioen bij mensen van 35 jaar en ouder. Voor jongeren van 25 tot 35 jaar gaat de campagne Nu iets doen aan je pensioen door met vernieuwd materiaal. Aan mbo-leerlingen geven we gastlessen. Daarmee sluiten we goed aan op de verlaagde opbouwleeftijd vanaf 18 jaar. Onder studenten aan hogescholen en universiteiten promoten we het werken in de pensioensector. Governance van pensioenfondsen De overgang naar een nieuw pensioenstelsel brengt ook uitdagingen mee voor de governance van pensioenfondsen. Niet alleen krijgen deelnemers een nieuwe pensioenregeling, het gehele pensioenfonds belandt straks in een nieuwe omgeving. De Pensioenfederatie ondersteunt pensioenfondsen bij eventuele governance-uitdagingen. Ook is er aandacht voor naleving van normen in de nieuwe Code Pensioenfondsen. Zo richten we samen met de Stichting van de Arbeid een taskforce diversiteit en inclusie op. En we werken verder aan een beleidsvisie met handvatten voor de governance van pensioenfondsen na de transitie naar het nieuwe stelsel.
(Schijn)zelfstandigen en verkleinen van de witte vlek In 2024 gaan we verder met thema’s als pensioenmogelijkheden voor zelfstandigen in de Tweede Pijler, aanpak van schijnzelfstandigheid, het verkleinen van de witte vlek en sociaal-medisch beoordelen bij arbeidsongeschiktheid. Deze thema’s raken aan bredere arbeidsmarktvraagstukken die ook impact hebben op het werk van pensioenfondsen. De arbeidsmarkt verandert sterk en het vorige kabinet heeft een arbeidsmarkthervorming aangekondigd. Het is belangrijk dat we daar als sector goed op aansluiten, dat we duidelijkheid bieden aan werkgevers en conflicten over aansluitingen voorkomen.
De Pensioenfederatie is betrokken bij de activiteiten van de Stichting van de Arbeid om de witte vlek te verkleinen. In een inmiddels aangescherpt ‘Aanvalsplan witte vlekken’ hebben de sociale partners zich gecommitteerd aan het halveren van de omvang van de witte vlek. Dat betekent dat in 2027 ongeveer 450.000 méér werknemers pensioen moeten opbouwen. Komend jaar ligt de focus onder andere op monitoring, campagne-activiteiten en de mogelijkheden voor een basispensioenregeling voor startende werkgevers die niet verplicht hoeven deelnemen aan een pensioenregeling.
Het vraagstuk van zelfstandigen met beperkte of geen pensioenopbouw heeft afgelopen jaren maatschappelijk en politiek de nodige aandacht gekregen. Vooralsnog is er geen oplossing waar zelfstandigen en de pensioensector mee uit de voeten kunnen. Maar de behoefte bij een aantal bedrijfstakpensioenfondsen om ook aan zelfstandigen toegang tot de pensioenregeling te kunnen bieden blijft. De Pensioenfederatie kijkt komend jaar verder naar de mogelijkheden.
De Pensioenfederatie houdt er bovendien rekening mee dat de komende jaren een algemene pensioenplicht voor alle werkenden onderwerp van discussie wordt. Aanleiding is onder meer de reductiedoelstelling witte vlek die bij de Wet toekomst pensioenen is meegenomen. De Rijksoverheid heeft een Interdepartementaal onderzoek (IBO) ‘Pensioenopbouw in Balans’ aangekondigd, naar de mate van pensioenopbouw van werkenden, de kwetsbaarheid van huishoudens met onvoldoende pensioenopbouw in tijden van crisis en de impact daarvan op overheidsfinanciën. De bevindingen worden in 2024 verwacht.
Voor de aanpak van schijnzelfstandigheid heeft de minister van SZW een wetsvoorstel aangekondigd. Daarmee kan de Belastingdienst de handhaving van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Wet Dba) vanaf 2025 hervatten. Dat heeft ook impact op de pensioensector. Door het adagium ‘geen premie, wel recht’ kan een problematische terugwerkende kracht van aanspraken ontstaan. De Pensioenfederatie heeft zich samen met pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties voorbereid op het wetsvoorstel en op de aanstaande Europese richtlijn over arbeidsvoorwaarden voor werkenden in de platformeconomie. In 2024 gaan we verder met belangenbehartiging en afstemming met de handhavende ketenpartners, waaronder de Belastingdienst en het UWV.
Begin 2024 verwachten we het advies van de onafhankelijke commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) aan de minister van SZW. De conclusies van de OCTAS hebben mogelijk gevolgen voor het sociaal-medisch beoordelen. De Pensioenfederatie inventariseert die gevolgen en brengt de belangen van de sector onder de aandacht bij het ministerie en stakeholders.