Ontwikkelingen in een onrustige en snel veranderende wereld

Volgende fase in de transitie naar het vernieuwde stelsel

In 2025 stappen de eerste pensioenfondsen over naar het vernieuwde stelsel en zijn daarmee de pioniers. Zij bereiden de weg voor die alle pensioenfondsen daarna (in 2026 -2028) gaan bewandelen.

De eerste overstap en indiening van de vereiste implementatieplannen staan in 2025 centraal. Daarbij gaat zorgvuldigheid boven snelheid. De kleine groep koplopers staat nu aan de lat, maar we bereiden ons in 2025 ook al voor op de piek die we in 2026 verwachten en op de ondersteuning van pensioenfondsen na het invaren. Het is goed om te zien dat we als sector intensief met elkaar samenwerken om deze majeure en complexe operatie te realiseren. Daar hoort voor pensioenfondsen uiteraard ook het uitvragen van deelnemersvoorkeuren bij en kijken we nu al naar de toekomstige governance die past bij pensioenfondsen na de transitie. We hebben er vertrouwen in dat op 1 januari 2028 alle pensioenfondsen evenwichtig en zorgvuldig zijn overgestapt naar het vernieuwde stelsel.

Verschuivingen politiek krachtenveld

Zowel in Nederland als Europees is het politieke landschap flink verschoven. Dat hoeft voor de pensioensector niet urgent iets te betekenen. Maar een stabiel en evenwichtig beleid heeft wel nadrukkelijk onze aandacht gezien de grote opgave waar de pensioensector mee bezig is.

Nederland

In het hoofdlijnenakkoord heeft het Nederlandse kabinet niets vastgelegd over pensioenen. De transitie loopt door zoals afgesproken in de Wet toekomst pensioenen. Onze prioriteit en focus blijft dat de sector voldoende rust en stabiliteit heeft om de omvangrijke en complexe transitie naar het nieuwe stelsel succesvol te realiseren. We volgen politieke ontwikkelingen op de voet en voorzien partijen van informatie wanneer dat relevant is voor het debat. Daarbij hebben we ook aandacht voor impactvolle thema's die tijdens het invaren van pensioenfondsen langs komen, zoals pensioenaansluiting van schijnzelfstandigen.

Europa Ook in Europa zijn inmiddels een nieuw parlement en Commissie aangetreden, met nieuwe politieke prioriteiten. De focus komt meer te liggen op Europese defensiesamenwerking en concurrentiekracht, minder op de groene transitie. Grote investeringen in innovatie zijn nodig. Daarvoor wordt nadrukkelijk gekeken naar private financiering door pensioeninstellingen. Nederlandse pensioenfondsen kunnen daar nu al een bijdrage aan leveren, maar in veel Europese landen zijn de tweede en derde pijler klein. De vraag is of de EU een rol kan spelen bij de ontwikkeling daarvan, bijvoorbeeld door het aanmoedigen van auto-enrolment, het fiscaal faciliteren van pensioensparen door lidstaten en het ontwikkelen van nieuwe Europese pensioen- en spaarproducten.

EIOPA bepleit dat, naar voorbeeld van mijnpensioenoverzicht.nl in Nederland, in meer Europese landen pensioenoverzichten worden aangeboden aan deelnemers. Ook blijft er in de komende periode Europese aandacht voor digitalisering van de financiële sector en wordt onderhandeld over wetgeving op datadeling (FiDA). Verder overweegt de Europese Commissie maatregelen te nemen voor verantwoorde toepassing van kunstmatige intelligente in de financiële sector.

Voor alle pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties start 2025 met het voldoen aan de vereisten van DORA, de Verordening voor digitale operationele weerbaarheid. Daarnaast zal komend jaar de herziening van IORP-II, de pensioenfondsrichtlijn, en de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) van start gaan.

Toenemende geopolitieke spanningen

We leven in toenemende mate in een onrustige wereld. Ook voor de pensioensector is het belangrijk om deze ontwikkelingen nauwlettend te volgen. Daarbij gaat het niet alleen om financiële risico's, maar ook om maatschappelijke thema's en voor de samenleving ontwrichtende gebeurtenissen.

De Pensioenfederatie monitort de ontwikkelingen en roept pensioenfondsen op om dat ook actief te (blijven) doen. De zorgen over toenemende geopolitieke spanningen leest u de afgelopen jaren steeds in onze updates. Helaas nemen de spanningen en conflicten in de wereld verder toe en zien we ook in het economisch beleid van landen verschuivingen naar meer protectionisme en sancties. Tot nu toe is de impact op de pensioensector beperkt gebleven. Maar als de onrust in de wereld verder escaleert, en die zorg is er, dan kan dat op termijn wel degelijk impact hebben op het beleggingsbeleid van pensioenfondsen. Pensioenfondsen dienen de komende jaren in hun risicobeleid er nadrukkelijk rekening mee te houden dat onder meer op het gebied van geopolitiek, economisch beleid en klimaatverandering, grote verschuivingen gaande zijn in de wereld. Het geeft een nieuwe en onzekere realiteit.

Roep om meer investeringen in Nederland en Europa

Steeds vaker wordt naar de pensioensector gekeken voor specifieke investeringen in maatschappelijke vraagstukken en sectoren. Deze ontwikkeling zal ook in 2025 een belangrijke rol spelen.

Nederland staat voor een aantal grote opgaven zoals woningbouw en energietransitie. Dat vraagt om forse investeringen. Ook in Brussel wordt gekeken naar private investeringen met als doel om de concurrentiekracht van Europa te vergroten. De pensioensector kan en wil daar als lange termijn belegger aan bijdragen waar dat rendabel is en maatschappelijke doelen dient. Pensioenfondsen zijn naast financiële, immers ook sociale en maatschappelijke organisaties. Dus waar dat kan zien we als sector graag dat beleggingen naast een goed rendement ook sociaal en maatschappelijk rendement opleveren. Zodat werkenden en gepensioneerden, nu en straks, van een goed pensioen in een leefbare wereld kunnen genieten. De pensioensector denkt actief mee over hoe meer investeringen in deze en andere cruciale sectoren mogelijk gemaakt kunnen worden. Daarvoor is de juiste schaal, structuur en organisatie nodig. Dat kan alleen met regie vanuit de overheid en daarover zijn we als sector volop in gesprek.